با تصویب قانون ساختار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، انجام تغییرات اساسی در نظام مدیریت دانشگاهی ایران قطعی شده است که مهمترین بخش این تغییرات، به نظام مالی دانشگاه مربوط می­شود. در نظام بودجه­ریزی متداول در مؤسسات آموزش عالی، بودجه بر اساس عوامل متعددی مانند تعداد دانشجویان، اعضای هیأت علمی و کادر ستادی تعیین می­گردد، یعنی تخصیص هزینه­ها طبق یک معیار حجمی انجام می­شود و هیچ­گونه تفکیکی بین انواع هزینه­های دانشجویان رشته­های مختلف تحصیلی انجام نمی­شود. همچنین میزان هزینه­ برخی دروس، توسط منابع مازاد حاصل از ارائه دروس دیگر پوشش داده می­شود که این کار، نیازمند بهبود شیوه­های کنترل و مدیریت منابع مالی است. این امر می­تواند موجب تمرکز بیشتر دانشگاه­ها بر مقوله کارایی و اثربخشی منابع مالی شود و تنها راه تحقق این اهداف، استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی در مؤسسات آموزش عالی است.

هدف از تدوین مقاله حاضر، شناخت بودجه‌ریزی عملیاتی و اجرای آن در مؤسسات آموزش عالی است که بر بودجه‌ریزی عملیاتی در دانشگاه بر اساس سیستم ABC تمرکز می‌کند. جامعه آماری مورد مطالعه، دانشگاه پیام نور استان گیلان می‌باشد و روش تحقیق، از نوع توصیفی تحلیلی است. با توجه به نتایج تحقیق می‌توان گفت استقرار نظام بودجه‌ریزی عملیاتی به اجرای هر چه بهتر برنامه‌ها و فعالیت‌های دانشگاه‌ها کمک می‌کند و اثربخشی و کارایی هزینه‌ها را به بودجه‌ریزی متداول اضافه می‌نماید و نظامABC نیز با تمرکز بر فعالیت‌ها، موجب آشکار شدن کاستی‌های سنتی موجود در برنامه‌ریزی مؤسسات آموزش عالی می‌شود و قادر است از طریق ارائه منظم اطلاعات درباره مواردی از قبیل بهای تمام شده، بهره‌وری، کارایی و اثربخشی، وضعیت و شرایط موجود را به چالش کشاند و زمینه بهبود هر چه بیشتر امور مربوط را فراهم کند.