امروزه بخش قابل توجهی از اقتصاددانان معتقدند که می‌توان با استفاده از الگوهای توسعه نهادی، پیشرفت اقتصادی را برای کشور به ارمغان آورد. اما آنچه در این مسیر حائز اهمیت است درک و شناخت درست و دقیق مبانی اقتصاد نهادگراست. از این رو در این پژوهش سعی شده است ضمن توجه به مبانی فلسفه در دو حوزه هستی‌شناسی و انسان‏شناسی، دلالت‌های آن در حوزه اخلاق در رویکرد نهادگرایان اولیه نیز توجه شود. با توجه به گستردگی مباحث در حوزه اقتصاد نهادگرا سعی شد بیشتر به آن دسته از مبانی که نشان‌دهنده تفاوت‌های کلیدی مدل توسعه نهادگرا با سایر مدل‌های متعارف است با روش تحلیلی کتابخانه‌ای پرداخته شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در میان مبانی مدل توسعه نهادگرایی سه مبنای تکامل‎گرایی یا داروینیسم اجتماعی، عقلانیت محدود و تکامل انگیزه‌های اخلاقی در چارچوب نهادی به ترتیب بیشترین تاثیر را برای ایجاد تمایز نسبت به سایر روش‌ها در الگوهای نهادی توسعه داشته است.