انرژی یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی به شمار می آید، به گونه ای که شاخص مصرف سرانه بالای آن از نظر کارشناسان اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما با توجه به پایان پذیر بودن منابع انرژی، اگر چه سرانه مصرف بالا مهم است، ولی استفاده بهینه از این عامل نیز باید مدنظر قرار گیرد، بنابراین، امروزه استاده کارآمد از این موهبت الهی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله، ابتدا به بررسی روند شدت انرژی در کل کشور، به تفکیک بخشهای اقتصادی پرداخته ایم. براساس یافته های این پژوهش، متوسط نرخ رشد شدت انرژی در کل کشور 26/5 درصد بوده است که نسبت به بیشتر مناطق جهان، از رشد بالاتری برخوردار می باشد. در بین بخشهای اقتصادی، بخش حمل و نقل و صنعت، بالاترین مقدار شاخص شدت را در کشور داشته اند، اما با توجه به اینکه بخش صنعت (بعد از خانگی و تجاری) سهم بالایی از مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده، و از سوی دیگر، تمرکز مصرف انرژی در این بخش بالاست، بررسی دقیق زیربخشهای صنعت براساس طبقه بندی (ISIC) برای برنامه ریزی بخش انرژی و بهینه کردن مصرف آن ضرورت می یابد. برای این منظور، کارگاههای بزرگ صنعتی (10 کارکن به بالا) که حدود 78 درصد انرژی مصرفی کل کارگاهها را به خود اختصاص داده اند را انتخاب کرده ایم و به بررسی موشکافانه مقدار شاخص شدت انرژی در هر یک از زیربخشهای صنعت در سال 1373 پرداخته ایم.

از آنجا که استان مرکزی، یکی از قطبهای صنعتی کشور است و صنایع عمده انرژی بر در آن مستقر می باشد و در بین استانهای مختلف، تنها استانی است که 92 درصد از کل انرژی صنایع آن صرف کارگاههای بزرگ صنعتی می شود، به عنوان یکی از مناطق پر مصرف کشور در بخش صنعت انتخاب و مورد بررسی قرار داده ایم.

براساس نتایج به دست آمده از این مطالعه، شاخص شدت انرژی کل بخش صنعت کشور بالاتر می باشد و حاکی از انرژی بر بودن کارگاههای بزرگ صنعتی نسبت به کارگاههای کوچک است.

در زیر گروههای صنعتی کشور، شاخص شدت انرژی در گروه صنایع کانی غیرفلزی و تولید فلزات اساسی نسبت به متوسط شاخص شدت در صنایع بزرگ بالاتر است، اما در استان مرکزی، شاخص شدت انرژی گروه صنایع شیمیایی، کانی غیرفلزی و تولید فلزات اساسی، رقم بالاتری را دارند.

در بیشتر زیرگروههای (ISIC) شاخص شدت انرژی استان مرکزی از شاخصهای مشابه کل کشور کمتر است. اما تنها در گروه صنایع شیمیایی، این شاخص نسبت به متوسط سطح ملی بالاتر است که باعث تحت تأثیر قرار دادن کل شاخص شدت در استان مرکزی شده است.

به طور خلاصه، صنایع کانی غیرفلزی، شیمیایی و فلزات اساسی، مصرف انرژی بسیار بالایی دارند که باعث تحت تأثیر قرار دادن شاخص شدن انرژی کل صنایع کشور شده است.