دوره 28، شماره 3 - ( پاییز 1402 )
دوره28 شماره 3 صفحات 104-71 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zaroki S, Motameni M, Salehi Baboli M. (2023). The Effect of Oil Rent on Tax in Iran, Focusing on the Role of the Underground Economy. JPBUD. 28(3), 71-104. doi:10.61186/jpbud.28.3.71
URL: http://jpbud.ir/article-1-2234-fa.html
URL: http://jpbud.ir/article-1-2234-fa.html
زروکی شهریار، موتمنی مانی، صالحی بابلی مبینا. تحلیل اثر رانت نفت بر مالیات در ایران با تمرکز بر نقش اقتصاد زیرزمینی فصلنامه برنامه ریزی و بودجه 1402; 28 (3) :104-71 10.61186/jpbud.28.3.71
شهریار زروکی* 
1، مانی موتمنی2 ، مبینا صالحی بابلی3
1، مانی موتمنی2 ، مبینا صالحی بابلی3
1- گروه اقتصاد انرژی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران ، sh.zaroki@umz.ac.ir
2- گروه اقتصاد انرژی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران
3- دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.
2- گروه اقتصاد انرژی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران
3- دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.
چکیده: (923 مشاهده)
با توجه به اهمیت اقتصاد زیرزمینی و وابستگی اقتصاد ایران به نفت و تاثیرپذیری نظام مالیات ستانی از درآمدهای نفتی، در پژوهش حاضر تلاش شد که اثر رانت نفت بر مالیات با تاکید بر نقش اقتصاد زیرزمینی طی دورۀ زمانی 1400-1352 در قالب متقارن و نامتقارن تحلیل و بررسی شود. برای این منظور، نخست اندازۀ اقتصاد زیرزمینی با روش میمیک محاسبه شد که بیانگر میانگین 15/2 درصدی این شاخص در اقتصاد ایران است. سپس الگوی پژوهش با رهیافت خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی خطی (متقارن) و غیرخطی (نامتقارن) برآورد شد. نتیجه حاکی از آن است که در برآورد متقارن، مالیات بهطور معکوس از رانت نفت تاثیر می‌پذیرد و افزایش اندازۀ اقتصاد زیرزمینی سبب تشدید این رابطۀ منفی می‌شود. برآورد نامتقارن نیز نشان می‌دهد که نوع اثرگذاری رانت نفت بر مالیات نامتقارن است، بهنحوی که نخست، اثرگذاری شوکهای مثبت رانت نفتی بر مالیات به مراتب بزرگتر (بیش از دوبرابر) اثرگذاری شوکهای منفی رانت نفتی است. دوم، گسترش اقتصاد زیرزمینی تاثیر نامطلوب شوکهای منفی رانت نفت و تاثیر مطلوب شوکهای منفی رانت نفتی بر مالیات را تشدید می‌کند. بر مبنای این، پیشنهاد می‌شود که سیاستگذار اقتصادی فارغ از فراز و فرودهای نفت و رانتِ حاصل از آن، مجدانه در ارتقای کارایی سیستم مالیاتی و مالیات ستانی همت گمارد و تا حد ممکن در راستای کنترل و کاهش حجم اقتصاد زیرزمینی تلاش کند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اقتصاد بخش عمومی
دریافت: 1402/6/8 | پذیرش: 1402/8/26 | انتشار الکترونیک: 1402/9/10
دریافت: 1402/6/8 | پذیرش: 1402/8/26 | انتشار الکترونیک: 1402/9/10
فهرست منابع
1. Abbasian, E., & Khatami, T. (2012). Tax Optimal Path Determining to Reduce Government Budget Dependence on Oil Revenues. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 9(1), 87-111. [In Farsi] [DOI:10.22055/jqe.2012.10589]
2. Abdelwahed, L. (2020). More Oil, More or Less Taxes? New Evidence on the Impact of Resource Revenue on Domestic Tax Revenue. Resources Policy, 68(1), 101747. [DOI:10.1016/j.resourpol.2020.101747]
3. Ades, A., & Di Tella, R. (1999). Rents, Competition, and Corruption. American Economic Review, 89(4), 982-993. [DOI:10.1257/aer.89.4.982]
4. Anderson, L. (1987). The State in the Middle East and North Africa. Comparative Politics, 20(1), 1-18. [DOI:10.2307/421917]
5. Arabmazar Yazdi, A. (2001). Black Economy in Iran, Its Size, Causes and Effects in the Last Three Decades. Planning and Budgeting, 6(2), 3-60. [In Farsi] [http://jpbud.ir/article-1-768-fa.html]
6. Azami, A., Noferesti, M., & Arabmazar, A. (2022). Investigating the Asymmetric Effects of Factors Affecting Tax Revenues in Iran using Quantile Regression Approach. Quarterly Journal of Quantitative Economics. [In Farsi] [DOI:10.22055/jqe.2022.39481.2451]
7. Bahl, R. (2004). Reaching the Hardest to Tax: Consequences and Possibilities. Contributions to Economic Analysis, 268(1), 337-354. [DOI:10.1016/S0573-8555(04)68817-1]
8. Beblawi, H., & Luciani, G. (2015). The Rentier State. Routledge. [DOI:10.4324/9781315684864]
9. Bornhorst, F., Gupta, S., & Thornton, J. (2009). Natural Resource Endowments and the Domestic Revenue Effort. European Journal of Political Economy, 25(4), 439-446. [DOI:10.1016/j.ejpoleco.2009.01.003]
10. Brown, S. P., & Yücel, M. K. (2002). Energy Prices and Aggregate Economic Activity: An Interpretative Survey. The Quarterly Review of Economics and Finance, 42(2), 193-208. [DOI:10.1016/S1062-9769(02)00138-2]
11. Buehn, A., & Schneider, F. (2012). Shadow Economies around the World: Novel Insights, Accepted Knowledge, and New Estimates. International Tax and Public Finance, 19(1), 139-171. [DOI:10.1007/s10797-011-9187-7]
12. Castro, G. Á., & Camarillo, D. B. R. (2014). Determinants of Tax Revenue in OECD Countries over the Period 2001-2011. Contaduría y administración, 59(3), 35-59. [DOI:10.1016/S0186-1042(14)71265-3]
13. Fathalizade, S., Etefaqfar, F. S., & Kalhor, M. (2022). The Impact of Decreasing Tax Revenues on the Economic Developments of the Second Pahlavi Era (1357-1353). Tahqiqāt-e Târix-e Eqtesâdi Iran (Economic History Studies of Iran), 10(2), 171-190. [In Farsi] [DOI:10.30465/sehs.2021.36516.1713]
14. Frey, B. S., & Weck-Hanneman, H. (1984). The Hidden Economy as an 'unobserved' Variable. European Economic Review, 26(1-2), 33-53. [DOI:10.1016/0014-2921(84)90020-5]
15. Goldberger, A. S. (1972). Maximum-Likelihood Estimation of Regressions Containing Unobservable Independent Variables. International Economic Review, 13(1), 1-15. [DOI:10.2307/2525901]
16. Hamilton, J. D. (1983). Oil and the Macroeconomy since World War II. Journal of Political Economy, 91(2), 228-248. [DOI:10.1086/261140]
17. Ishak, P. W., & Farzanegan, M. R. (2020). The Impact of Declining Oil Rents on Tax Revenues: Does the Shadow Economy Matter? Energy Economics, 92(1), 104925. [DOI:10.1016/j.eneco.2020.104925]
18. Lewis, W. A. (2013). Theory of Economic Growth. Routledge. [DOI:10.4324/9780203709665]
19. Mansouri, M., Khezri, M., Zandi, F., & Safavi, B. (2021). Economic Factors Affecting the Components of Iran Tax Revenue in the Context of Economic Sanctions. Macroeconomics Research Letter, 15(30), 193-209. [In Farsi] [DOI:10.22080/iejm.2021.20149.1812]
20. Mawejje, J. (2019). The Oil Discovery in Uganda's Albertine Region: Local Expectations, Involvement, and Impacts. The Extractive Industries and Society, 6(1), 129-135. [DOI:10.1016/j.exis.2018.09.007]
21. Moore, M. (2007). How does Taxation Affect the Quality of Governance? Institute of Development Studies, Working Paper, No. 280.
22. Mory, J. F. (1993). Oil Prices and Economic Activity: Is the Relationship Symmetric? The Energy Journal, 14(4), 151-161. [DOI:10.5547/ISSN0195-6574-EJ-Vol14-No4-10]
23. Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. [DOI:10.1002/jae.616]
24. Reyes-Loya, M. L., & Blanco, L. (2008). Measuring the Importance of Oil-Related Revenues in Total Fiscal Income for Mexico. Energy Economics, 30(5), 2552-2568. [DOI:10.1016/j.eneco.2008.02.001]
25. Rostow, W. W. (2013). The Stages of Economic Growth. In Sociological Worlds (pp. 130-134). Routledge.
26. Sharifzadegan, M. H., & Ghanouni, H. (2017). A Theoretical Analysis and Conceptualization of the Effects of Rentier States on Society's Agency and Structure and Urban Economy of Iran. Urban Economics, 2(1), 1-18. [In Farsi] [DOI:10.22108/ue.2017.79473.0]
27. Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework. In Festschrift in Honor of Peter Schmidt: Econometric Methods and Applications (pp. 281-314). Springer. [DOI:10.1007/978-1-4899-8008-3_9]
28. Totonchi Malaki, S., Mosavi Jahromi, Y., & Mehrara, M. (2020). Evaluation of the Most Important Factors Affecting the Income of Taxes in the Economy of Iran with the Approach of TVP DMA Models. Journal of Tax Research, 27(44), 71-100. [In Farsi] [DOI:10.29252/taxjournal.27.44.71]
29. Viner, J. (1953). International Trade and Economic Development. Clarendon Press Oxford.
30. Zarra Nezhad, M., Tabae Izadi, A., & Hosseinpour, F. (2014). Measurement and Analysis of Oil Revenues Effect on Tax Revenues in Iran. Iranian Journal of Trade Studies, 18(72), 111-137. [In Farsi]
31. ابراهیمی، محسن، و سالاریان، محمد (1388). بررسی پدیدۀ نفرین منابع طبیعی در کشورهاي صادرکنندۀ نفت و تاثیر حضور در اوپک بر رشد اقتصادي کشورهاي عضو آن. نشریه اقتصاد مقداري، 6(1)، 100-77.
32. ابراهیمی، محسن؛ سالاریان، محمد، و حاجی میرزایی، سیدمحمدعلی (1387). بررسی مکانیسم‌های اثرگذاری و درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکنندۀ نفت از دیدگاه بلای منابع طبیعی. نشریه مطالعات اقتصاد انرژی، 5(16)، 156-131.
33. احمديان، مجيد (1378). اقتصاد نظري و كاربردي نفت. انتشارات دانشگاه تربيت مدرس.
34. حاجی یوسفی، امیرمحمد (1377). استقلال نسبی دولت یا جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایران. نشریه مطالعات راهبردی، 1(1)، 94-69.
35. خلعتبری، فیروزه (1373). مبانی اقتصادی نفت. انتشارات علمی و فرهنگی.
36. صبری بقایی، آذرخش، و محمدزاده اصل، نازی (1382). شناخت جنبه‌های مختلف اثربخشی مالیات در اقتصاد ایران. نشریه پژوهشنامه اقتصادی، 3(1)، 198-173.
37. علیزاده، هانیه، و غفاری، فرهاد (1392). برآورد اندازه اقتصاد زیرزمینی در ایران و بررسی عوامل موثر بر آن. نشریه اقتصاد مالی، 7(25)، 69-31.
38. عیوضی، محمدرحیم (1387). نفت و موانع توسعه‌یافتگی. نشریه راهبرد توسعه، 1(13)، 71-55.
39. گرایی‌نژاد، علیرضا، و چپردار، الهه (1391). بررسی عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران. نشریه اقتصاد مالی، 6(20)، 92-69.
40. نجارزاده، رضا، و زارع، حمیدرضا (1385). برآورد کشش و وقفه درآمد مالیاتی شرکت‌ها در استان تهران. نشریه پژوهشهای رشد و توسعه پایدار (پژوهشهای اقتصادی)، 6(3)، 69-49.
41. نظری، فاطمه (1395). بررسی اثر درآمد نفتی بر درآمد مالیاتی کشورهای صادرکننده نفت. نشریه اقتصاد کاربردی، 6(18)، 76-67.
| بازنشر اطلاعات | |
.jpg) |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution 4.0 International License قابل بازنشر است. |
- کاربران حاضر در وبگاه: 0 کاربر;
- میهمانان در حال بازدید: 243 کاربر;
- تمام بازدید‌ها: 17711827 بازدید;
- بازدید 24 ساعت قبل: 7234 بازدید
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
