مطرح شدن مقوله هایی چون انسان کردن علم، ملاحظات ارزشی و اخلاقی، افکار عمومی، نظریات و تجربه های مردم و عوامل فرهنگی در دیدگاههای جدید برنامه ریزی، از جمله در نظریه های انسان گرایانه و نظریه های مبتنی بر ارزش های اخلاقی، متفاوت با مبحث "عاری از ارزش بوده" در سنت منطق گرا و علم گرای برنامه ریزی می باشد. در یک روند تکاملی، برنامه ریزی عاری از ارزش، به تدریج، جای خود را به برنامه ریزی مبتنی بر ارزش ها می سپارد، روش های ارزیابی نیز در فرآیند اصلاح و تکمیل خود، از تحلیل هزینه و فایده خالص اقتصادی طرح ها، به تحلیل منافع گروه های متأثیر از اقدامات برنامه ریزی و عدالت و مشارکت و محیط زیست رسیده اند. از آن جا که نظریه های نو در برنامه ریزی شهری، تأکید خاصی بر تأمین نیازهای جوامع شهری با در نظر گرفتن معیارهای جدید توسعه، از قبیل کیفیت زندگی، حقوق انسانی، عدالت اجتماعی، رفاه، آرامش و امنیت، زیبایی و آزادی دارند، لازم است روش های ارزیابی هدف ها و آثار طرح ها و برنامه ها متناسب با نیازی و آزادی دارند، لازم است روش های ارزیابی هدف ها و آثار طرح ها و برنامه ها متناسب با نیازی که به داوری ارزشی دارند با شرایط تازه منطبق گردند. برای تعریف معیارهای ارزیابی نیز به دلیل فراهم شدن امکان آزمون پذیری عینی قضاوت های ارزشی به وسیله مدل های پیشرفته معرفت علمی، شرایط بهتری فراهم شده است.

در این مقاله، این فرض مطرح است که بین نظریه های برنامه ریزی و روش های ارزیابی، ارتباط آشکاری وجود دارد و بروز تحولات در سطح نظریه ها، بر شیوه ها و فنون ارزیابی اثر می گذارد. برای توجیه منطقی رابطه بین دو مقوله مذکور، از تحلیل روابط بین نظریه، روش و مدل (الگو)، که به واسطه مطالعات روش شناختی و فرا نظریه ای یا معرفتی با یکدیگر مرتبط هستند، استفاده شده است. نظریه های برنامه ریزی و دگرگونی های پیش آمده در دیدگاههای رایج، روش های مهم و شناخته شده ارزیابی و هم چنین مباحث و افق های تازه در این عرصه ها از دیگر مطالب مطرح شده در نوشتار حاضر می باشد.